IS DIE BESKULDIGING WAAR?
Die Burger, 3 Desember 1977, bladsy 16
’n Mens hoor in die laaste tyd meermale die opvatting dat die Westerse beskawing die grootste vyand van die natuur is en dat die Joods-Christelike tradisie in ’n beslissende sin tot hierdie toedrag van sake bygedra het.
Nog onlangs het die Amerikaanse skrywer Robert Ardrey volgens ’n berig in Die Burger op ’n kongres in Johannesburg verklaar dat die Joods-Christelike godsdiens bygedra het tot die wanindruk dat die mens die natuur beheer en die reg het om daarmee te maak wat hy wil. Hy het volgens die berig uit Genesis voorgelees om te illustreer dat dit die opdrag is wat dáár aan die mens gegee word om die aarde te onderwerp en oor die visse, die voëls en die diere te heers, wat daartoe aanleiding gegee het dat die mens op roekelose wyse met die natuur omgaan. Mnr Ardrey is egter lank nie die enigste wat hierdie beskuldiging aan die adres van die Westerse beskawing en die Joods-Christelike godsdiens rig nie.
In reaksie daarop sal ’n mens seker moet erken dat die Westerse beskawing inderdaad groot skuld het aan die vernietiging en uitbuiting van die natuur. Die drang tot vooruitgang waardeur die Westerse mens gekenmerk word, het alles te make met die vertegnisering van die lewe en die roekelose verbruiking van die natuur soos dit in die geïndustrialiseerde samelewing voorkom. Ons het inderdaad op ’n onverantwoordelike manier huis gehou in Gods skepping en opgetree asof ons die reg het om talle diersoorte uit te roei, om die ewewig in die skepping te versteur, om plante- en dierelewe op onnadenkende wyse op te offer aan ons eie grille en om die wêreld te laat verstik in besoedeling en vullis.
Maar dit is die vraag of die Bybelse opdrag aan die mens om oor die aarde te heers, daarvoor verantwoordelik gehou moet word. Dit moet eerder gesoek word in die ontaarding van die Westerse mens, wat in sy drang tot outonomie aan homself ’n ongebreidelde posisie van heerskappy oor die skepping toegeken het. Dit was nooit die bedoeling van die Bybel nie. Die heerskappy wat die Bybel aan die mens toeken, is ’n heerskappy onder God. Dit is ’n genormeerde heerskappy. Dit is rentmeesterskap. Die bedoeling is dat die mens die werke van Gods hande moet respekteer, versorg, ken en liefhê.
Die Ou Testament het baie gebooie oor die eerbiedige wyse waarop die mens met die skepping behoort om te gaan. ’n Mens moet die Bybel heeltemal misverstaan as jy meen dat die Bybel die soort uitbuiting en mishandeling van die natuur wat in ons Westerse beskawing voorkom, goed praat of selfs gebied.
Hoogstens kan gesê word dat dit met hierdie saak is soos met alle gevalle waarin die sondige mense met die gebod van God te doen kry: die goeie gebod van God word in die hande van sondige mense ’n gevaarlike instrument van die dood (Romeine 7:7 tot 14). – WDJ