BLANKE KERK BELIJDT SCHULD AAN APARTHEID
De Volkskrant, 9 November 1990
Phillip van Niekerk
Ootmoedig belijden vooraanstaande Nederduits Gereformeerde theologen deze week hun schuld aan de apartheid. Ze doen dat op een historische conferentie waaraan bijna alle kerken van Zuid-Afrika deelnemen. Maar de zusterkerken van zwarten en kleurlingen tonen zich niet onder de indruk en de conservatieve geloofsgenoten spreken er schande van.
De kerkgenootschappen die het hele politieke spectrum vertegenwoordigen zijn voor het eerst bij elkaar gekomen voor een verzoeningspoging. Zij proberen het eens te worden over de grondslagen waarop een nieuw niet-racistisch Zuid-Afrika moet verrijzen.
De eerste schuldbelijdenis was afkomstig van prof. Willie Jonker van de universiteit van Stellenbosch. Hij bekende dinsdag dat hijzelf, zijn kerk en de Afrikaners schuldig zijn aan de zonde der apartheid. Het was het eerste blijk van berouw van een kerk die de apartheid jarenlang op bijbelse gronden heeft gerechtvaardigd.
Mede namens de Nederduits gereformeerde kerk nam Jonker de verantwoordelijkheid op zich voor het politieke, sociale en economische onrecht dat de zwarte bevolking van Zuid-Afrika is aangedaan. Hij zei dat de kerk zich al veel eerder had moeten distantiëren van de apartheid.
Het laatste restje twijfel over de vraag or Jonker met zijn schuldbelijdenis inderdaad het officiële standpunt van de kerk had vertolkt werd gisteren weggenomen. Toen legde de voorzitter van het kerkgenootschap, prof. Pieter Potgieter een gelijkluidende verklaring af. Hij zei dat de kerk dit standpunt twee weken geleden officieel had overgenomen.
De anglicaanse aartsbisschop Desmond Tutu schonk hem met tranen in de ogen vergeving. “God heeft ons dit moment geschonken. Ik voel mij heel klein. Ik kan alleen namens mijzelf spreken. Maar als iemand zegt ‘Vergeef me’, kan ik niet zeggen ‘Dat doe ik nier’”, aldus Tutu.
Maar de zusterkerken van zwarten en kleurlingen waren niet zo vlot met vergeven. Zij trokken de oprechtheid van de Nederduits gereformeerden in twijfel, waarbij zij erop wezen dat deze kerk nog altijd door raciale scheidslijnen wordt verdeeld. De voorzitter van de gemengde Nederduits gereformeerde missiekerk. Nico Appolis, zei dat een raciaal gescheiden kerk op zichzelf al een zonde was. En de secretaris-generaal van de Zuid-Afrikaanse Raad van Kerken. dominee Frank Chikane, zei dat een vader dan wel kan opbiechten dat hij zijn kind heeft mishandeld en door de kerk daarvoor worden vergeven, maar dat het kind die mishandeling daarmee nog niet heeft vergeten.
De leider van de Conservatieve Partij Andries Treurnicht, die zelf ook theoloog is, distantieerde zich van de openbare schuldbelijdenis van de Nederduits gereformeerden. “Zoals wij de volksverafgoding uit naam van de apartheid niet konden goedkeuren, zomin kunnen wij de obsessie met de integratie van volkeren en gemeenschappen op Bijbelse gronden rechtvaardigen”, aldus Treurnicht. “Het wordt tijd dat de kerken aandacht schenken aan de valse doctrine van de antiapartheidsbeweging en aan haar banden met communistische en revolutionaire organisaties.”